Tôi không thể tự túc
hoàn toàn, tôi phải cần đến người khác. Tôi không thể sống nếu không có sự giúp
đỡ của người khác. Tôi phải sống với người khác và tùy thuộc vào người khác.
Sống trong cộng đồng là một trong những nhân tố tạo nên ý nghĩa của cuộc sống.
Tình thương yêu và sự đoàn kết làm cho cuộc sống được hoàn thiện hơn. Một ngày
làm việc trong văn phòng chỉ có ý nghĩa đối với tôi nếu đến tối tôi được về nhà
và được sống với những người tôi thương yêu, tôi quí mến, những người mà đối
với tôi, họ quan trong hơn những người khác.
Tuy nhiên, trong việc
sống với mọi người cũng có những rắc rối. Tôi có thể đem đến hạnh phúc và cũng
có thể gây khổ đau cho những người chung quanh tôi. Và họ cũng có thể đối xử
với tôi tương tự như thế. Tôi có thể có nhiều kỳ vọng đối với những người mà
tôi sống chung. Họ có thể không đáp lại những kỳ vọng của tôi và thế là tôi
buồn vì thất vọng. Tôi có khuynh hướng bắt chước và hành động giống như những
người xung quanh, vì thế mà tôi dần dần đánh mất tính tự chủ và cá tính của
mình. Cá tính không còn, rốt cuộc tôi chỉ là một bản sao của những người mà tôi
thích hoặc tôi cảm phục.
Tôi có thể sáng tạo hoặc
phát minh ra nhưng thứ nhằm nâng cao chất lượng cuộc sống xung quanh tôi. Tôi
cố gắng cải tạo xã hội và thích ứng với môi trường xung quanh. Tôi thích công
việc của tôi vì nó giúp cho tôi phát triển và hoàn thiện bản thân. Nhưng mà
công việc nó cũng nảy sinh những vấn đề nội tại. Công việc có thể khó khăn, đơn
điệu và khiến tôi chán nãn; nó có thể trói chặt tôi và làm cho tôi không phát
huy được khả năng của mình. Công việc làm cho tôi mệt mõi, đau ốm và già nua.
Đồng thời nó hủy hoại vẻ đẹp hình thể của tôi.
Ngay cả trong tình yêu
giữa nam và nữ, dù cho tha thiết, nồng nàn đến đâu, giữa họ vẫn có thể nảy sinh
sự căm ghét, hận thù. Khi tôi thấy đôi bạn trẻ yêu nhau tha thiết, tôi nghĩ là
họ sẽ luôn luôn hạnh phúc. Tuy nhiên, sự trải nghiệm cho tôi biết một sự thật
phủ phàng rằng: Những lới hứa hẹn, thề non hẹn biển ấy chỉ là lời nói suông.
Tôi nghĩ rằng tôi là
người tự do và điều này làm cho tôi phấn chấn. Tôi thật sự hãnh diện về sự tự
do ấy. Tuy vậy, khi tôi ngồi lại, suy ngẫm một cách nghiêm túc về sự tự do của
tôi và tự hỏi: Tôi có thật là được tự do hay không khi tôi vẫn bị lôi kéo, bị
điều khiển bởi những đam mê của mình? Và tôi phát hiện ra rằng, tôi đang làm
những điều trái với lương tâm của mình, tôi nhận thấy sự tự do mà tôi ca tụng
ấy chỉ là ảo tưởng, là sự trá hình.
Tôi hướng đến chân,
thiện, mỹ. Tôi muốn những điều này có mặt trong cuộc đời và tồn tại mãi. Tuy
nhiên, ngay khi có những thứ tốt đẹp, đầy sức hấp dẫn và độc đáo xuất hiện
trong cuộc đời, thì tôi đã biết rằng sẽ có ngày chúng biến mất. Không có thứ gì
tồn tại mãi mãi. Tôi cũng không thể sống mãi. Tôi sẽ phải chết và biến mất khỏi
thế gian này. Có một thực tế là công việc của tôi không hề thay đổi, tôi có thể
tiếp tục tồn tại thông qua những người con của tôi. Còn có một sự thực nữa là
những điều thiện mà tôi đã làm sẽ không mất đi. Thế còn đối với tâm thức của
tôi thì sao, điều gì sẽ xảy ra đối với nó? Giống như những thứ khác, nó cũng
phải biến mất khỏi trái đất này.
Tôi muốn có tình yêu bền
vững, một niềm hạnh phúc đích thực. Tôi muốn được an toàn tuyệt đối. Thế nhưng
tôi không bao giờ đạt được những điều này. Tuy nhiên, niềm khát vọng luôn chiếm
ngự tâm hồn tôi. Trên thực tế, cuộc đời tôi được tạo lập trên những khát khao
chưa đạt được. Những khát vọng của tôi thì không cùng tận.
Thật ra tôi rất muốn
hưởng thụ. Tuy nhiên tôi cũng muốn làm một người tốt. Có đôi khi tôi khước từ
một vài thú vui của mình, bởi vì những thứ đó trái ngược với khát vọng muốn trở
thành một con người hoàn hảo ở trong tôi. Tôi thích sự thánh thiện hơn là hưởng
thụ. Quả thật tôi nhận thấy rằng, tôi không thể chỉ biết có hưởng thụ mà không
cần quan tâm đến sự hoàn thiện bản thân, tôi không làm được điều đó. Bởi vì
những sự hưởng thụ ấy khiến tôi có mặc cảm tội lỗi. Điều này có ý nghĩa gì?
Phải chăng điều này chứng tỏ là tôi còn có lương tâm? Lương tâm ở đây là gì? Nó
từ đâu đến? Và phải chăng đấy là tiếng nói thật tự đáy lòng mình?
Tại sao những em bé vô
tội lại phải chịu đau khổ? Tại sao những người lương thiện lại bị hành hạ? Tại
sao những kẻ bất nhân vẫn nhỡn nhơ ngoài vòng pháp luật? Tôi không tìm thấy câu
trả lời nào thỏa đáng cho những nghi vấn này.
Khi tôi suy ngẫm về cuộc
sống và tự hỏi, đời sống này có ý nghĩa gì hay không? Tôi không tìm thấy câu
trả lời nào đích xác cho những câu hỏi của tôi. Nhưng những suy ngẫm ấy cũng
giúp tôi ý thức rõ ràng hơn về sự phức tạp của cuộc đời, cả sự mâu thuẩn và vô
lý của nó nữa. Chúng còn cho tôi biết cuộc đời này vốn rất giàu tiềm năng. Tôi
cảm thấy bối rối, lúng túng và tôi bắt đầu tự nhìn lại mình. Đây là một việc
cần làm. Tôi phải tiếp tục tự nhìn lại mình, đặt câu hỏi, điều đó sẽ dần dần
giúp tôi nhận ra được những bí ẩn của cuộc đời và giúp tôi có khả năng làm cho
đời sống của mình ngày càng có ý nghĩa hơn.
- Cyril Siriroj -
- Minh Nguyên dịch -
Nguồn: sách Ethics,
Towards a richer life